Sarı Gelin
| "Sarı Gelin" | |
|---|---|
| Türkü | |
| Dil | Türkçe, Azerice |
| Söz yazarı | Anonim |
| Besteci | Anonim |
| Türk müziği |
|---|
 |
Sarı Gelin veya Erzurum Çarşı Pazar; Türkiye, Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan ve İran'da popüler bir türküdür. Türkü farklı dillerde farklı sözlere sahip olsa da melodisi aynıdır. “Erzurum Çarşı Pazar” (TRT Repertuvarı, 2000) olarak kayıtlı olup halk arasında “Sarı Gelin Türküsü” diye bilinen türkünün Kars, Ermenistan ve Azerbaycan yöresinde söylenen biçimlerinde farklılıklar bulunmaktadır.[1]
Sözlü kültürel bir miras olan bu geleneksel türkü, anonim olduğu için yazarı veya bestecisi bilinmez. İlk kez 1930'ların başında Asaf Zeynallı tarafından piyanoya uyarlanmış ve düzenlenmiştir.[2] Dilaver Düzgün'e göre birçok kaynakçanın taranması, sarı, sarı kız, sarı gelin sözlerinin Anadolu’da, Balkanlarda, hatta Özbek, Kazak, Türkmen, Tatar sahaları gibi geniş Türk coğrafyasında okunan halk ezgilerinde ne kadar yoğun bir biçimde yer aldığını göstermektedir. Ayrıca Türk mitolojisinde sarı rengin önemli bir motif olarak kullanıldığını da belirtmek gerekir. Düzgün, türkünün ezgisi, yapısı, konusu, bütün yönleriyle Türk halk kültürünün bir ürünü olduğunun muhakkak oluğunu söylüyor.[3]
Devlet Konservatuvarı bilimsel araştırma laboratuvarı başkanı Abbasgulu Najafzadeh'e göre "Sarı Gelin"in sözleri ve müziği 16. yüzyılın ünlü devlet adamı, generali ve şairi Şah İsmail'e ait. Şah İsmail'in sarayda dans eden kızların performansını izlediğini söylerken sarı elbiseli bir kız dikkatini çeker. O anda Şah İsmail böyle bir eser yazar.
Anadolu'daki çeşitlemeleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Zaralı Halil Söyler'in söylediği Kaleden İniş M'olur türküsü çeşitlemesidir.
Sözleri
[değiştir | kaynağı değiştir]| Azerice | Türkçe |
|---|---|
| Saçın ucun hörməzlər,
Gülü sulu dərməzlər, Sarı gəlin. Saçın ucun hörməzlər, Gülü qönçə dərməzlər, Sarı gəlin. Bu sevda nə sevdadır? Səni mənə verməzlər, Neynim aman, aman, Neynim aman, aman, Sarı gəlin. Bu sevda nə sevdadır? Səni mənə verməzlər, Neynim amandadaaman, Neynim aman, aman, Sarı gəlin. Bu dərənin uzunu, Çoban, qaytar quzunu, quzunu Bu dərənin uzunu, Çoban qaytar quzunu, quzunu. Nə ola bir gün görəm Nazlı yarın üzünü. Neynim aman, aman, Neynim aman, aman, Sarı gəlin. Nə ola bir gün görəm Nazlı yarın üzünü. Sevirəm sözün deməyə Neynim aman, aman, Sarı gəlin. |
Erzurum çarşı pazar, leylim aman aman
Leylim aman aman, leylim aman aman suna yarim İçinde bir kız gezer oy nenen ölsün, sarı gelin aman Sarı gelin aman, sarı gelin aman suna yarim Elinde divit kalem, leylim aman aman Leylim aman aman, leylim aman aman suna yarim Katlime ferman yazar ay nenen ölsün, sarı gelin aman Sarı gelin aman, sarı gelin aman suna yarim Seni vermem ellere, leylim aman aman Leylim aman aman, leylim aman aman suna yarim Niceki bu canımsa ay nenen ölsün, sarı gelin aman Sarı gelin aman, sarı gelin aman suna yarim |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Merdan Güven. Türkülerin Varyantlaşması // A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. — 2013. — s. 156.
- ^ "Tariximizin səs yaddaşından silinməyən «Sarı gəlin»". medeniyyet.az (İngilizce). 29 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2023.
- ^ Dilaver Düzgün. Erzurum Çarşı Pazar // «Milli Folklor»: International and Quarterly Journal of Folklore. — Summer 2003. — v. 8. — s. 76-84. — ISSN 1300-3984
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Musiki Dergisi'nde bir makale28 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
 Zaralı Halil Söyler - Kaleden İniş M'olur | |
| Oğuz Aksaç - Kaleden İniş M'olur | |
| Yavuz Bingöl - Sarı Gelin |
 | Bir şarkı ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
